CHỈ THỊ
Về việc chấn chỉnh sắp xếp sản xuất kinh doanh ngành thuốc lá
Thực hiện Quyết định số 392-CT ngày 12 tháng 11 năm 1990 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ) về việc chấn chỉnh lại tổ chức sản xuất và lưu thông thuốc lá điếu, Chỉ thị số 278-CT ngày 03 tháng 8 năm 1990 về cấm nhập khẩu và lưu thông thuốc lá điếu sản xuất ở nước ngoài trên thị trường nước ta. Sau gần chín năm thực hiện, bước đầu đã thu được một số kết quả nhất định, tạo điều kiện cho ngành thuốc lá Việt Nam ổn định, tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước. Song, so với yêu cầu đề ra thì kết quả đạt được còn thấp, các cơ sở sản xuất thuốc lá trong nước vẫn còn phân tán, thiếu tập trung, nhiều quận huyện cũng có nhà máy sản xuất thuốc lá; mặt khác, sự chỉ đạo kiểm soát của các Bộ ngành và các cấp còn thiếu chặt chẽ. Làm cho các cơ sở sản xuất thuốc lá nhỏ địa phương đang hoạt động kém hiệu quả, một số doanh nghiệp thua lỗ kéo dài, không đảm bảo vệ sinh môi trường, còn có sản phẩm không đăng ký nhãn hiệu và chất lượng hàng hoá chưa bảo đảm theo quy định của Nhà nước. Thuốc lá nhập lậu trên thị trường nội địa không giảm, có xu hướng ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sản xuất thuốc lá trong nước. Để khắc phục tình trạng trên, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ ngành, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam thực hiện một số việc cấp bách sau đây:
1. Nhà nước thống nhất quản lý đối với ngành thuốc lá. Chủ trương này phải được thể hiện đồng bộ, nhất quán trong quản lý Nhà nước, từ khâu quy hoạch, kế hoạch, chính sách, biện pháp về đầu tư phát triển, xuất nhập khẩu máy móc, thiết bị sản xuất, nguyên liệu, phụ liệu, vật tư, sản phẩm thuốc điếu, đăng ký nhãn hiệu chất lượng sản phẩm lưu thông, quảng cáo tiếp thị và các chính sách kinh tế khác. Nhà nước độc quyền về sản xuất thuốc lá điếu, chỉ những doanh nghiệp Nhà nước, các liên doanh với nước ngoài đã được cấp phép và đủ điều kiện quy định mới được sản xuất. Phải nhanh tróng sắp xếp, ổn định lại từ sản xuất đến lưu thông ngành hàng này theo mục tiêu: nâng cao chất lượng sản phẩm thuốc lá điếu và thuốc lá lá sản xuất bằng nguyên liệu trong nước, đáp ứng nhu cầu thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu.
2. Chủ trương về đầu tư ngành thuốc lá:
- Trong lĩnh vực sản xuất thuốc lá điếu: không đầu tư xây dựng mới các cơ sở sản xuất thuốc lá điếu ngoài những đơn vị đã cho phép và đơn vị đang chuẩn bị liên doanh hợp tác để sản xuất loại thuốc lá cao cấp và đầu tư chiều sâu có trọng điểm, hiện đại hoá công nghệ, máy móc thiết bị, nâng cao chất lượng sản phẩm, phối chế được sợi thuốc lá cao cấp trong nước thay thế nhập khẩu. Để tăng cường sức cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt khi nước ta tham gia hội nhập quốc tế.
- Ngừng việc hợp tác các dự án mới về sản xuất, gia công hoặc liên doanh với nước ngoài sản xuất thuốc lá điếu, không tăng thêm nhãn quốc tế về thuốc lá.
- Khuyến khích việc đầu tư phát triển trồng và chế biến nguyên liệu, sản xuất phụ liệu thuốc lá trong nước, nhằm thay thế nhập khẩu và đẩy mạnh xuất khẩu, giảm dần tình trạng nhập siêu hiện nay.
3. Đối với các Bộ, ngành liên quan:
Bộ Công nghiệp:
- Chỉ đạo Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam và các địa phương thực hiện Chiến lược sản xuất kinh doanh ngành thuốc lá đến năm 2010 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
- Chủ trì cùng với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Ban Đổi mới quản lý doanh nghiệp Trung ương, Uỷ ban nhân dân các địa phương và Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam xây dựng đề án tổ chức lại các cơ sở sản xuất thuốc lá điếu theo tinh thần Nhà nước độc quyền sản xuất, tập trung đầu mối; chỉ duy trì hoạt động những cơ sở sản xuất thuốc lá điếu có công suất trên 50 triệu bao/năm, có trình độ công nghệ cao và máy móc thiết bị đồng bộ, tiên tiến, hiện đại, đảm bảo vệ sinh môi trường. Việc sắp xếp phải đảm bảo chặt chẽ, tạo điều kiện cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp có hiệu quả. Các đơn vị sản xuất kinh doanh có quy mô nhỏ, thua lỗ, nợ đọng thuế thì sáp nhập hoặc chuyển hướng kinh doanh các mặt hàng khác hoặc giải thể. Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam đóng vai trò chủ đạo, là đầu mối tập trung quản lý, sắp xếp lại ngành thuốc lá.
- Các cơ sở sản xuất thuốc lá điếu phải do cấp Bộ, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trực tiếp quản lý. Tiến hành ngay việc rà soát lại các cơ sở sản xuất thuốc lá điếu và kiểm soát chặt chẽ về sản xuất kinh doanh, cấp quận huyện không được trực tiếp quản lý tổ chức sản xuất thuốc lá điếu, không để tư thương lợi dụng danh nghĩa doanh nghiệp Nhà nước để sản xuất kinh doanh thuốc lá điếu.
- Quản lý chặt chẽ năng lực, công suất thiết bị sản xuất thuốc lá điếu hiện nay của các doanh nghiệp trong phạm vi cả nước, các doanh nghiệp không được phép đầu tư mở rộng hoặc đầu tư mới vượt quá tổng năng lực sản xuất thuốc lá điếu hiện nay.
- Phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam và các doanh nghiệp thuốc lá xây dựng quy hoạch, kế hoạch đầu tư; có cơ chế thu mua hợp lý để phát triển vùng nguyên liệu thuốc lá, nhất là phát triển ở vùng sâu, vùng xa, kinh tề khó khăn, góp phần thực hiện chương trình xoá đói giảm nghèo, đáp ứng nhu cầu sản xuất trong nước, thay thế nhập khẩu, tiến tới xuất khẩu nguyên liệu và tự sản xuất hương liệu, phụ liệu, thiết bị, phụ tùng thay thế; để giảm nhập khẩu và hỗ trợ ngành cơ khí trong nước phát triển.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư:
- Đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp hợp tác hoặc liên doanh với nước ngoài sản xuất thuốc lá điếu. Trường hợp vi phạm pháp luật, phải xử lý nghiêm theo pháp luật. Việc đầu tư đổi mới thiết bị, thay thế thiết bị cũ, cũng như việc nhập khẩu máy sản xuất thuốc lá của các doanh nghiệp, nhất thiết phải tham khảo ý kiến của Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam và phải được Bộ Công nghiệp đồng ý bằng văn bản.
Cùng Bộ công nghiệp thực hiện các nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ Công nghiệp trong Chỉ thị này. Đề xuất các biện pháp xử lý (kể cả việc rút giấy phép) đối với các cơ sở liên doanh hợp tác sản xuất với nước ngoài không phù hợp với quy định chung và hoạt động không có hiệu quả.
- Kiểm tra các chủ đầu tư đã được cấp giấy phép đầu tư ngành thuốc lá của các Bộ, địa phương không bảo đảm phù hợp với nội dung Chỉ thị, kiến nghị giải pháp trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định.
Bộ Tài chính:
Thi hành nghiêm chỉnh Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, thu đúng, thu đủ, không được miễn giảm thuế cho bất cứ doanh nghiệp nào sản xuất kinh doanh thuốc lá điếu thuộc địa phương hay Trung ương quản lý. Chấm dứt tình trạng nợ đọng thuế kéo dài, xử lý nghiêm việc gian lận trốn thuế theo luật hiện hành.
- Nghiên cứu trình Thủ tướng Chính phủ chính sách để lại thuế Giá trị gia tăng đối với việc thu mua thuốc lá lá ở các vùng trồng nguyên liệu cây thuốc lá có chất lượng cao, thay thế nguyên liệu nhập khẩu và xuất khẩu.
- Xem xét cho ngành thuốc lá được vay vốn với lãi suất ưu đãi để đầu tư cho vùng trồng cây thuốc lá, chế biến và dự trữ nguyên liệu thuốc lá lá để xuất khẩu. Nghiên cứu chính sách bảo hộ cây thuốc lá trồng trong nước và có chính sách bảo hiểm đối với cây thuốc lá.
Cùng Bộ Công nghiệp, Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam xây dựng đề án dán tem toàn bộ thuốc lá sản xuất trong nước, để có thể triển khai vào đầu năm 2000.
Bộ thương mại:
- Căn cứ Luật Thương mại, phối hợp với Bộ Công nghiệp và các Bộ, ngành khác có liên quan, nghiên cứu trình Thủ tướng Chính phủ các văn bản pháp luật về khuyến mãi và tiếp thị mặt hành thuốc lá, không để tình trạng tiếp thị quá mức.
Sớm ban hành quy chế kinh doanh có điều kiện về mặt hàmg thuốc lá để xem xét lại các tổ chức, cá nhân kinh doanh buôn bán thuốc lá điếu; nhằm sắp xếp tổ chức quy hoạch lại mạng lưới đại lý, bán buôn, bán lẻ thuốc lá điếu, đảm bảo dễ kiểm soát quản lý việc buôn bán thuốc lá.
- Chỉ đạo Cục Quản lý thị trường Trung ương đề xuất các biện pháp và tổ chức thực hiện có hiệu quả việc cấm tiêu thụ thuốc lá nhập lậu, thuốc lá giả, nhái nhãn hiệu lưu thông trên thị trường và xử lý nghiêm theo pháp luật việc nhái nhãn, hàng giả, hàng nhập lậu.
- Đình chỉ việc cho phép tạm nhập tái xuất thuốc lá điếu nước ngoài.
Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường:
- Soát xét việc đăng ký nhãn hiệu thuốc lá. Xây dựng cơ chế phối hợp với các cơ quan liên quan để thực hiện việc đăng ký nhãn hiệu thuốc lá được chặt chẽ và thuận lợi.
Phối hợp với Bộ Thương mại, Bộ Y tế có biện pháp ngăn chặn tình trạng tiêu thụ sản phẩm thuốc lá chưa có chứng nhận đăng ký nhãn hiệu và chất lượng hàng hoá; xử lý việc tranh chấp bản quyền. Vào quý I hàng năm, phải công bố các nhãn thuốc lá được phép lưu thông trên thị trường; sớm có hướng dẫn chỉ đạo thực hiện tốt Chỉ thị số 199/TTg ngày 03 tháng 4 năm 1997 của Thủ tướng Chính phủ về việc quản lý chất thải rắn, để đảm bảo vệ sinh môi trường.
Bộ Y tế:
- Phối hợp với Bộ Khoa học Công nghệ và Mội trường hoàn chỉnh hệ thống các chỉ tiêu chất lượng thuốc lá theo tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) cần thiết cho việc quản lý chất lượng, đăng ký chất lượng hàng hoá đối với nhãn mác thuốc được phép sản xuất; nhằm hạn chế đến mức tối đa ảnh hưởng sức khoẻ của người tiêu dùng. Từ nay trở đi, các cơ sở sản xuất thuốc lá điếu nhất thiết phải đăng ký chất lượng hàng hoá, rồi mới được sản xuất và tiêu thụ sản phẩm trên thị trường.
Bộ Văn hoá - Thông tin:
- Phối hợp với Bộ Thương mại nghiên cứu trình Thủ tướng Chính phủ một số hình thức thông tin giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng ở mức độ cần thiết và cấm quảng cáo thuốc lá dưới mọi hình thức. Có biện phát quản lý việc in ấn các sản phẩm bao bì thuốc lá; nhằm ngăn chặn từ đầu việc sản xuất thuốc lá giả, thuốc lá nhái nhãn mác.
Bộ Công An:
- Phối hợp với Bộ Thương mại (Cục Quản lý thị trường), Tổng cục Hải quan, Bộ Tài chính (Tổng cục thuế), Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, điều tra phát hiện xử lý nghiêm các ổ nhóm sản xuất và tiêu thụ thuốc lá trái với pháp luật.
Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương:
- Phối hợp với các Bộ, cơ quan Trung ương thực hiện chủ trương sắp xếp các doanh nghiệp thuốc lá trên địa bàn tỉnh, thành phố mình quản lý.
Quản lý các doanh nghiệp thuốc lá thực hiện đúng các quy định của Nhà nước. Trực tiếp xử lỹ hoặc phối hợp với cơ quan chức năng xử lý các doanh nghiệp vi phạm.
- Các Bộ, ngành liên quan và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phối hợp với các cơ quan thông tin đaị chúng mở đợt tuyên truyền sâu rộng chủ trương và biện pháp chống buôn lậu thuốc lá, đặc biệt với nhân dân vùng biên gới, để họ không trực tiếp tham gia hoặc tiếp tay cho bọn buôn lậu thuốc lá dưới bất kỳ hình thức nào theo đúng Chỉ thị số 835/1997/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 11 tháng 10 năm 1997 về đấu tranh chống buôn lậu trong tình hình mới. Có biện pháp hạn chế và yêu cầu những người buôn bán thuốc lá làm giấy cam kết không buôn bán thuốc lá ngoại nhập lậu, quản lý chặt chẽ các doanh nghiệp Nhà nước hoặc các đoàn thể xã hội, kiên quyết không để các doanh nghiệp này tham gia vào các hoạt động buôn bán thuốc lá ngoại, nhập lậu. Giáo dục thuyết phục và có biện pháp xử lý nghiêm đối với người chủ hoặc người điều khiển phương tiện cố tình tiếp tay cho bọn buôn lậu vận chuyển thuốc lá nhập lậu.
Các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam có trách nhiệm tổ chức thực hiện Chỉ thị này.